مقدمه
احتمالاً با شنیدن اسم این ماده، به یاد نمک و فشار خون می‌افتید. اما این ماده برای تنظیم مایعات بدن ضروری است تا بتواند تعادل الکترولیت‌ها را حفظ کند. هیپوناترمی در اثر افزایش یا کاهش این ماده در بدن به وجود می‌آید و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به فرد وارد می‌کنند.
معرفی سدیم
بسیاری این ماده و نمک را مترادف یکدیگر می‌دانند، اما این دو با هم متفاوت‌اند. نمک، یا سدیم کلراید ماده شیمیایی است که در طبیعت پیدا می‌شود، اما ماده معدنی سدیم یکی از اجزای تشکیل‌دهنده نمک است. نمک خوراکی حدود 40 درصد سدیم و 60 درصد کلراید دارد. برای انقباض و انبساط عضلات و تنظیم سطح آب بدن به این ماده نیاز داریم، اما مصرف بیش از حد آن برای سلامتی مضر است.
مواد طبیعی مثل میوه و سبزیجات، سدیم خیلی زیادی ندارند، اما در عوض مواد غذایی فرآوری شده سرشار از این ماده هستند.
- نمک خوراکی: یک قاشق غذاخوری نمک خوراکی 2325 میلی‌گرم از این ماده دارد.
- گلابی: یک گلابی متوسط حدود 2 میلی‌گرم از این ماده دارد.
- گوجه فرنگی: یک عدد گوجه فرنگی متوسط حاوی 6 میلی‌گرم از این ماده است.
- برنج قهوه‌ای: یک پیمانه برنج قهوه‌ای 10 میلی‌گرم از این ماده دارد.
- هویج: یک عدد هویج متوسط 42 میلی‌گرم از این ماده دارد.
- شیر با چربی 2 درصد: با خوردن 250 میلی‌لیتر شیر، 121 میلی‌گرم از این ماده به بدن می‌رسد.
- سس سویا: با خوردن 100 گرم سس سویا، 5493 میلی‌گرم از این ماده مصرف می‌کنید.
- پنیر چدار: این پنیر سدیم زیادی دارد، با مصرف 100 گرم پنیر چدار حدوداً 1814 میلی‌گرم از این ماده به بدنتان می‌رسد.
- پنیر فتا: با خوردن 100 گرم پنیر فتا، 916 میلی‌گرم از این ماده به بدن می‌رسد.
- سس کچاپ: در هر قاشق غذاخوری سس کچاپ، حدود 138 میلی‌گرم از این ماده وجود دارد.
ساختار مصنوعی و شکل طبیعی سدیم چیست؟
این ماده نوعی فلز بسیار واکنش‌پذیر است، به همین دلیل هیچ وقت در شکل آزادش در طبیعت پیدا نمی‌شود. به جای آن، می‌توانیم در نمک این ماده را مشاهده کنیم. رایج‌ترین نوع آن سدیم کلراید است که به آن نمک خوراکی می‌گوییم.
نقش سدیم در بدن ما چیست؟
این ماده یکی از الکترولیت‌های بدن است. الکترولیت‌ها مواد معدنی هستند که بدن به آن‌ها نیاز دارد. وقتی در مایعات بدن مثل خون حل می‌شوند، بار الکتریکی تولید می‌کنند. بیشتر سدیم بدن در خون و مایعات اطراف سلول‌های آن قرار دارد. این ماده به بدن کمک میکند تا سطح مایعات بدن را متعادل نگه دارد تا اعصاب و عضلاتش به خوبی عمل کنند. بدن دائماً میزان سطح خون و غلظت این ماده را بررسی میکند. اگر میزان هر کدام از این‌ها بالا برود، حس‌گرهای قلب، رگ‌های خونی و کلیه‌ها این افزایش را متوجه می‌شوند و کلیه‌ها را تحریک می‌کنند تا این میزان اضافه را دفع کند تا فشار خون به سطح نرمال برگردد.
اگر کلیه نتواند این مقدار اضافه را دفع کند، این ماده در خون انباشت می‌شود. این ماده آب را به خود جذب میکند و نگه می‌دارد، به همین دلیل حجم خون بدن بالا می‌رود. قلب برای پمپاژ خون باید بیشتر تلاش کند، بنابراین فشار خون بالا می‌رود. با ادامه این روند، به مرور شانس ابتلای فرد به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و مشکلات کلیوی بیشتر می‌شود.
فواید سدیم برای بدن
برخلاف باور عمومی، بدن برای حفظ فشار طبیعی خون به این ماده نیاز دارد. به قلب کمک میکند تا به طور طبیعی منقبض شود. میزان آب بدن را تنظیم و از گرمازدگی جلوگیری میکند. وقتی در معرض دمای بالا قرار می‌گیریم، بدن توانایی حفظ دما را از دست می‌دهد. با کمتر شدن میزان نمک و آب بدن، این وضعیت تشدید می‌شود. به همین دلیل این ماده می‌تواند تعادل را دوباره به بدن برگرداند. در فصول گرم به خاطر کمبود آب و به هم خوردن تعادل الکترولیت‌ها، ممکن است فرد دچار گرفتگی عضلانی شود. در کنار مصرف مایعات، باید با خوردن آبمیوه‌های سرشار از سدیم تعادل الکترولیت‌های بدن را به حالت طبیعی برگرداند.
مغز انسان به تغییر میزان سدیم حساس است، کم شدن سطح آن باعث خستگی و گیجی فرد می‌شود، این ماده می‌تواند دی‌اکسید کربن اضافی بدن را دفع کند. همچنین باعث می‌شود مغز آماده باشد و یکی از عناصر مهم در رشد آن است.
یکی از اصلی‌ترین مواد تشکیل‌دهنده کرم‌های ضد پیری، سدیم است. این ماده با رادیکال‌های آزاد مبارزه میکند که روند پیری را سرعت می‌بخشند. به علاوه، سدیم به داشتن پوست جوان و سالم کمک میکند.
علائم کمبود سدیم در بدن چیست؟
هیپوناترمی یا پایین آمدن سطح سدیم خون، باعث بروز این علائم خواهد شد:
- گیجی
- سستی بدن
- سردرد
- خستگی و انرژی کم
- حالت تهوع
- بی قراری
اگر به این وضعیت رسیدگی یا درمان نشود، علائم بدتر می‌شوند. فرد استفراغ میکند، در عضلاتش ضعف حس میکند، دچار اسپاسم می‌شود یا عضلاتش دچار پرش می‌شوند. ممکن است تشنج کند و به کما برود. در موارد بسیار شدید، هیپوناترمی می‌تواند باعث مرگ بیمار شود. درکودکان می‌تواند به خاطر اسهال، استفراغ، تعریق زیاد یا سوختگی بدن دچار کم شدن سدیم شود.
عوارض مصرف بیش از حد سدیم چیست؟
اصلی‌ترین عوارضی که مصرف زیاد سدیم ایجاد میکند فشار خون بالاست که خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. اگر سدیم خون به میزان زیادی بالا رود، هایپرناترمی اتفاق می‌افتد که با علائم زیر همراه است:
- ضعف عضلانی
- بی‌قراری
- تشنگی بیش از حد
- گیجی
- خستگی
- تشنج
- بی‌هوش شدن
هایپرناترمی در کودکان بسیار خطرناک است.
افراد مسن هم در خطر هایپرناترمی قرار دارند. گاهی با افزایش سن، مغز دیگر نمی‌تواند سریع متوجه به هم خوردن تعادل الکترولیت‌ها شود و به همین دلیل میزان سدیم در خون بالا می‌رود. به علاوه، مشکلات کلیوی در افراد مسن می‌تواند هایپرناترمی را تشدید کند.
یکی از اصلی‌ترین خطراتی که مصرف زیاد سدیم ایجاد میکند پارگی رگ‌های مغز است. هماتوم ساب‌دورال در مغز می‌تواند آسیب دائمی ایجاد کند یا به مرگ منجر شود. اگر پزشکان هایپرناترمی را به سرعت تشخیص دهند و درمان کنند، می‌توانند میزان سدیم و آب بدن را دوباره به حالت قبل برگردانند و جلوی آسیب مغزی، تشنج و مرگ را بگیرند.
چگونه میزان سدیم بدن را کم کنیم؟
- آب بیشتری مصرف کنید
با مصرف آب بیشتر، کلیه‌ها می‌توانند میزان اضافه این ماده را از بدن خارج کنند. می‌توانید نوشیدنی‌های مختلف بنوشید یا میوه‌های آب‌دار مصرف کنید.
- مواد غذایی حاوی پتاسیم بخورید
پتاسیم می‌تواند به حفظ تعادل مایعات بدن کمک کند. مصرف مواد غذایی مثل سیب‌زمینی و آووکادو می‌تواند سطح این ماده را در بدنتان کاهش دهد و فشار خونتان را کنترل کند.
- جعفری بخورید
جعفری می‌تواند به پاکسازی کلیه‌ها کمک کند و جلوی ورود نمک اضافی به خون را بگیرد.
- فعالیتتان را بیشتر کنید
ورزش و تعریق باعث می‌شود بدن میزان اضافی این ماده را دفع کند.
- از خوردن غذاهای فرآوری‌شده دوری کنید
غذاهایی که در کارخانه‌ها تولید می‌شوند حاوی مقادیر زیادی از این ماده هستند. سعی کنید غذاهای خانگی بخورید و هنگام خرید محصولات میزان استفاده از این ماده را حتماً بررسی کنید.
- نمکدان را از دسترس خودتان دور نگه دارید
هنگام غذا پختن از نمک استفاده نکنید و در عوض از سایر چاشنی‌ها و ادویه‌جات بهره بگیرید.
در صورت کمبود این مینرال، خطر چه بیماری‌هایی فرد را تهدید میکند؟
در صورتی که میزان کافی این ماده برای مدت طولانی به بدن نرسد، فرد دچار مشکلاتی خواهد شد. ممکن است مقاومت در برابر انسولین بیشتر شود، یعنی بدن به سیگنال‌های هورمون انسولین پاسخ نمی‌دهد و بنابراین سطح انسولین و قند خون بالا می‌رود. مقاومت در برابر انسولین باعث مشکلات جدی مثل بیماری‌های قلبی و دیابت نوع دو می‌شود. به علاوه، افرادی که به دیابت مبتلا هستند ممکن است با کم کردن این ماده در رژیم غذایی‌شان در خطر مرگ قرار بگیرند.
نارسایی قلبی دومین مشکلی است که کمبود این ماده می‌تواند در بدن ایجاد کند. در این وضعیت، قلب نمی‌تواند به مقدار کافی خون پمپاژ کند. قلب نمی‌ایستد، اما این مشکل می‌تواند به شدت سلامت فرد را تهدید کند. سطح کلسترول و تری گلیسرید خون برای سلامت قلب بسیار مهم است. رژیم غذایی کم سدیم خطر افزایش این دو ماده را در خون بالا می‌برد و قلب را تهدید میکند.
میزان مصرف مورد نیاز روزانه این مینرال برای سنین و جنسیت‌های مختلف چقدر است؟
همه افراد، چه مرد و چه زن، باید از این مقدار مجاز پیروی کنند:
- افراد 1 تا 3 ساله: 1000 میلی‌گرم
- افراد 4 تا 8 ساله: 1200 میلی‌گرم
- افراد 9 تا 50 ساله: 1500 میلی‌گرم
- افراد 51 تا 70 ساله: 1300 میلی‌گرم
- افراد بالای 70 سال: 1200 میلی‌گرم
مصرف سدیم با چه ویتامین یا ماده معدنی اثرگذاری بیشتری دارد و توصیه می‌شود؟
به طور کلی، پتاسیم جذب این ماده در بدن را کاهش می‌دهد، به همین دلیل اگر می‌خواهید جذب این ماده را بالا ببرید باید سدیم را با مواد پتاسیم‌داری مثل موز، آووکادو، کیوی، سبزیجات برگ تیره، ماست، لوبیا سفید و آب نارگیل مصرف نکنید.
مصرف مکمل غذایی سوپرفود NBS
مصرف مکمل غذایی سوپرفود NBS با داشتن انواع ریز مغذی های دیگر به تنظیم سدیم در بدن و بالانس کردن میزان آن با دیگر عناصر کمک میکند. چراکه تمامی ریز مغذی ها به خصوص عناصر معدنی به نوعی با یکدیگر تعامل داشته و بر هم تاثیر گذارند. سوپرفود NBS با داشتن 9/2 درصد پتاسیم در تنظیم سدیم نقش مهمی ایفا میکند. ضمن اینکه به علت منشا کاملا طبیعی، از عوارض مکمل های شیمیایی دیگر در امان خواهد بود.
جمع بندی
سدیم یکی از موادی است که بدن برای تنظیم عملکردش به آن نیاز دارد. اصلی‌ترین منبع آن نمک است و غذاهای پر نمکی مثل فست‌فود هم حاوی مقدار زیادی از این ماده هستند. میزان این ماده در بدن بسیار مهم است، چون کمبود و یا افزایش زیاد آن تعادل بدن را بر هم می‌زند. اصلی‌ترین مشکلی که مصرف زیاد آن ایجاد میکند فشار خون بالاست که می‌تواند با مشکلات قلبی دیگری همراه باشد.
دیدگاهی ثبت نشده است
لطفاً پیش از ارسال نظر، خلاصه قوانین زیر را مطالعه کنید: