مقدمه
تقریباً نیمی از مردم دنیا 50 درصد کالری مصرفی خود را از طریق برنج دریافت می‌کنند. از نظر گیاه‌شناسی، برنج بذر یک گیاه آبزی است و بیشتر از 8000 سال است که کشت میشود به همین دلیل جایگاه بسیار بالایی در سبد غذایی افراد جامعه دارد. این محصول به خودی خود ریز مغذی‌ها و مواد معدنی و ویتامینی خوبی دارد که در فرآیندهای مختلف کشت سنتی و صنعتی و همچنین در هنگام پخت دست‌خوش تغییراتی میشود. در این مطلب تغییراتی که در فرآیند کشت و پخت این محصول به وجود می‌آید را بررسی می‌کنیم.
تاریخچه
طبق بررسی‌های انجام گرفته، این محصول اولین بار در چین کشت شده است و پس از آن به کشورهای هم‌جوار راه‌یافته است. این گیاه از طریق هند به ایران رسیده است و اکنون بیشتر در شمال کشور کشت میشود. این محصول در دوره استعمار از هند و چین به اروپا و آمریکا راه یافت. کم‌کم این محصول به سراسر جهان راه پیدا کرد و به یکی از مهم‌ترین مواد سبد غذایی مردم تبدیل شد.
جایگاه اجتماعی برنج در جامعه
در آسیا بیشتر از سایر کشورهای جهان به این محصول اهمیت داده میشود به طوری که در کنار بیشتر غذاهای سنتی وجود دارد. مردم ایران نیز سالانه حدود 3 میلیون تن برنج مصرف می‌کنند. به صورت میانگین هر فرد روزانه 96 گرم برنج مصرف می‌کند که این میزان مانند گندم نسبت به بقیه محصولات غذایی بسیار بالا است. این محصول نیز مانند گندم کالایی استراتژیک به شمار می‌رود و نبود یا کمبود آن امنیت غذایی را به خطر می‌اندازد.
ارزش غذایی برنج
ترکیبات و ریز مغذی‌های موجود در 100 گرم برنج شامل موارد زیر است:
- کالری: 123
- پروتئین: 2.7 گرم
- چربی: 1 گرم
- کربوهیدرات‌ها: 26 گرم
- فیبر: 1.6 گرم
ویتامین‌ها:
- ویتامین B1
- ویتامین B2
- ویتامین B3
- ویتامین E
- ویتامین B9
- ویتامین D
املاح:
- منیزیم
- فسفر
- سلنیوم
- سدیم
- پتاسیم
- کلسیم
- منگنز
- آهن
کشت سنتی برنج
کشت این محصول در گذشته به دو روش کاشت نشا یا پاشیدن بذر روی زمین انجام می‌شده است. در آن ایام انتخاب زمان مناسب برای کشت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود زیرا انتخاب زمان درست، منجر به رشد یک دست محصول، افزایش میزان کشت، افزایش مقاومت در برابر آفت‌ها، علف‌های هرز، موش، پرنده و حشرات می‌شد. پس از برداشت، محصول را به روش‌های مختلف و ساده‌ای خشک می‌کردند.
یکی از روش‌های سنتی برای حفظ ثبات نیتروژن اتمسفر و جلوگیری از رشد گیاهان رقیب این بود که گیاهانی را در کنار نشا می‌کاشتند. این گیاه بعد از رشد مانند چتر بر سر شالیزار قرار می‌گرفت. با روش سنتی سبوس و جوانه سالم می‌ماند و ارزش غذایی برنج و خواص برنج بیشتر حفظ میشود اما به دلیل وجود این پوسته ممکن است به زمان بیشتری برای پخت و دم کشیدن نیاز باشد.
کشت صنعتی برنج
ابتدا زمین باید آماده شود و در سه مرحله شخم زده شود. پس از آن بذر این محصول تهیه میشود و طی مراحلی آن‌ها را برای جوانه زدن آماده می‌کنند. جوانه‌ها برای تولید نشای گیاه باید به قسمتی از زمین منتقل شود که به آن خزانه می‌گویند. این جوانه‌ها به نشا تبدیل می‌شوند.
نشا معمولاً بین 20 تا 25 سانتی‌متر است و چند برگ دارد. انتهای نشا که دارای ریشه کوچکی است درون خاک قرار می‌گیرد. روی خاک این قسمت کود حیوانی، فسفر یا ازت ریخته میشود. برای جلوگیری از آفت و حمله پرندگان روی نشا با پلاستیک پوشانده میشود. در صورت مشاهده علف هرز و آفت زمین را سم‌پاشی می‌کنند. زمین اصلی آماده میشود و پس از آن نشا از خزانه به مزرعه اصلی منتقل میشود. در مرحله آخر محصول برداشت و به آسیاب منتقل میشود. با آسیاب شدن پوسته یا همان سبوس گیاه جدا میشود.
بعد از این مرحله محصول آماده شده و به انبار منتقل میشود تا زمان فروش و عرضه آن به بازار فرا برسد. اگر محصول به مدت طولانی انبار شود آفت زده میشود. طبق بررسی‌های انجام شده ویتامین‌های دانه‌های سفید شده با گذشت مدت زمان طولانی کم میشود.
برنج تراریخته
در 21 سال اخیر درست از زمانی که تراریخته کردن محصولات ابداع شد شاهد رشد استفاده از این اختراع در کشورهای مختلف جهان هستیم. تراریخته کردن این محصول به منظور اضافه کردن برخی ویژگی‌ها به گیاه انجام میشود. به طور مثال این علم می‌تواند نیاز زیاد این محصول به آب را کاهش دهد. با این حال تراریخته شدن ارزش غذایی برنج را تحت تأثیر قرار می‌دهد و با ضررهایی همراه است
کاهش ارزش غذایی برنج
برخی از غذاهای اصلاح شده ژنتیکی که به روش صنعتی تولید می‌شوند فاقد ارزش غذایی هستند. از آن جا که مهندسی ژنتیک تمرکز بیشتری بر افزایش تولید، طولانی شدن عمر و کم شدن آفات دارد، ارزش غذایی برنج نیز به خطر می‌افتد.
مواد ارگانیک در مقایسه با مواد اصلاح شده ژنتیکی، قند سالم، پروتئین‌ها، سلنیوم و روی بسیار بیشتری دارند. همچنین تحقیقات نشان داده است که با مقاومت بیشتر گیاه در برابر آفات و مواد شیمیایی خاصیت آنتی اکسیدانی آن کاهش می‌یابد. همچنین با گرفتن پوست و سفید کردن دانۀ محصول مقدار قابل توجهی از ویتامین‌ها و خواص ضد التهاب عصبی شلتوک از دست می‌رود.
سموم کشت صنعتی برنج
در روش کشت صنعتی ممکن است کشاورزان برای سرعت بخشیدن به کار و تولید بیشتر دست به استفاده از آب‌های زیر زمینی آلوده بزنند یا از کود و مواد شیمیایی استفاده کنند. آرسنیک یکی از این مواد شیمیایی سمی است که منجر به بیماری سرطان میشود. این ماده از طریق آب می‌تواند وارد گیاه شود. بنابراین مصرف برنج نیاز به شست و شو زیاد دارد و همین مورد باعث از بین رفتن برخی از خواص آن میشود.
همچنین، مصرف این محصول به صورت تراریخته شده باعث تولید سم در بدن میشود. این اتفاق به دلیل تبدیل ژن‌ها و فرآیند اصلاح ژن‌ها اتفاق می‌افتد.
بیماری‌های احتمالی
در روش صنعتی، برنج با آسیاب، جلا داده و تصفیه میشود. با این کار سبوس و جوانه‌های آن از بین می‌روند. خواص این محصول با استفاده از روش صنعتی کم میشود و خطر ابتلا به چاقی و دیابت نوع دو را افزایش می‌یابد.
واکنش آلرژیک زمانی اتفاق می‌افتد که پروتئین یا ماده حساسیت زای خاص موجود در محصول تراریخته شده وارد بدن شده و سیستم ایمنی را تحریک کنند. علاوه بر این ژن‌هایی که حساسیت در فرد ایجاد کرده‌اند ممکن است باکتری و ویروس‌هایی را همراه با خود وارد بدن انسان کنند.
خاک مناسب برای کشت
خاک‌ها بسته به نوع آب و هوا و موقعیت منطقه میزان مواد معدنی مختلفی در خود دارند. برای برداشت محصولی مرغوب نیاز است که میزان مواد معدنی هر خاک اندازه‌گیری شود تا در صورت نیاز کمبودهای آن با استفاده از کود جبران شود. طبق تحقیقات انجام شده خاک‌های رسی و لومی رسی از جمله بهترین خاک‌ها برای کشت این محصول هستند. این خاک‌ها نسبت بقیه خاک‌ها فسفر، پتاسیم، آهن و منگنز بیشتری دارند. چسبندگی بالای این خاک‌ها نیز برای کشت غرقابی مناسب است
تفاوت کشت اول و دوم
در کشت صنعتی ممکن است برای برداشت محصول از یک تکه زمین دو بار در سال استفاده شود. به دلیل این که زمین استراحت نمی‌کند و فرصت کمی برای بازسازی خود دارد، کشاورزان ناچار هستند که به خاک کودهای شیمیایی نیز اضافه کنند. در کشت اول که معمولاً در فروردین ماه انجام میشود خاک، آماده محصول دادن است. در نتیجه به استفاده از کود کمتری نیاز است. در این کشت کیفیت و خواص برنج بهتر حفظ میشود. در دور دوم کشت که معمولاً به سرعت پس از پایان یافتن کشت اول انجام میشود، کارآیی زمین پایین آمده است. استفاده از سموم و آفت کش‌ها برای بالا رفتن مقاومت خاک در این نوع کشت بیشتر میشود.
شیوه‌های پخت
شیوه‌های مختلفی از زمان‌های قدیم تا کنون برای پخت این ماده وجود داشته است. یکی از این شیوه‌ها آبکش کردن است. مردم بر این باور هستند که با آبکش کردن نشاسته آن از بین می‌رود. این در حالی است که با دور ریختن آب آن، قسمت قابل توجهی از خواص برنج مثل ویتامین‌ها فیبر محلول در آن از بین می‌رود. ویتامین‌های Bویتامین‌هایی محلول در آب هستند که با حرارت از دانه جدا شده و به آب اضافه می‌شوند. در روش پخت به صورت کته، آب آن دور ریخته نمی‌شود و این کار باعث حفظ شدن ارزش غذایی برنج میشود.
برای کمتر کردن کالری مصرفی و جلوگیری از اضافه وزن، بهتر است که از روغن‌های سالم و طبیعی برای طبخ استفاده کنید. با این که نمک تأثیری در ارزش غذایی برنج ندارد اما بهتر است به میزان کم در هنگام پخت استفاده کنید تا از ابتلا به پوکی استخوان و فشار خون جلوگیری شود. همچنین می‌توان این ماده را با مواد دیگری مثل عدس، لوبیا، ماش، سبزیجات و زیره پخت تا علاوه بر حفظ بیشتر خواص برنج، طعم بهتری داشته باشد.
جلوگیری از آسیب‌های احتمالی
این محصول در گذشته با استفاده روش‌های ساده و بدون وجود هیچ ماشین یا مواد شیمیایی کشت و تولید می‌شد. امروزه به دلیل افزایش جمعیت و محبوب‌تر شدن مصرف این ماده در بین مردم، دولت‌ها ناچار هستند که آن را به صورت صنعتی و با استفاده از روش‌های تراریخته کردن کشت کنند تا با هر بار کشت، محصول بیشتری برداشت شود. این روش صرفه اقتصادی بسیار بیشتری دارد اما با مضراتی همراه است که اگر طبق اصول استانداردهای جهانی تهیه و توزیع شود، مضرات کمی دارد. همچنین خانواده‌ها نیز درمورد شیوه نگه‌داری و پخت آن دقت کافی را داشته باشند.
مصرف مکمل
یکی از راه‌هایی که برای استفاده بهتر از خواص برنج پیشنهاد میشود استفاده از محصولی است که به روش سنتی تهیه شده و مدت زیادی در انبار نبوده است. به دست آوردن چنین محصولی معمولاً سخت و زمان‌بر است و همه افراد جامعه نمی‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. روش دیگر استفاده از برنج های ارگانیک می باشد. تهیه و تولید این نوع برنج نیز هزینه زیادی داشته و پاسخگوی نیاز غذایی جمعیت رو به افزایش نیست.
اما راهکار دیگری نیز وجود دارد و آن استفاده از مکمل غذایی است. مکمل غذایی که بتواند ریزمغذی های مورد نیاز بدن را که در چرخه صنعتی برنج حذف شده به بدن برساند. همچنین با سم زدایی و متوازن کردن مقادیر ریز مغذی های بدن، موجب تقویت و تنظیم متابولیسم های آن گردد. سوپرفود NBS همان مکمل غذایی است که می تواند تمام نگرانی های شما را نسبت به مصرف برنج غیر ارگانیک پایان دهد و با خواص ویژه ای که دارد علاوه بر دفع سموم از بدن، باعث تقویت و تنظیم سیستم های بدن گردد.
جمع بندی
برنج بعد از گندم، یکی از پر مصرف‌ترین محصولات کشاورزی در جهان است. این محصول که دارای مواد مغذی زیادی است به روش‌های مختلف صنعتی و سنتی کاشته و مصرف میشود. هر یک از این روش‌ها مزایا و معایبی دارند. در روش صنعتی ارزش غذایی برنج به شدت کاهش می‌یابد. همچنین کودهای شیمایی استفاده شده برای کشت، خواص برنج را از بین می‌برد و مصرف آن مشکلاتی برای سلامت انسان به وجود می‌آورد. از این رو برای مقابله اثراتی که این سموم روی بدن می‌گذارند و جبران ارزش‌های غذایی از دست رفته بهتر است از مکمل‌های غذایی استفاده شود.
دیدگاهی ثبت نشده است
لطفاً پیش از ارسال نظر، خلاصه قوانین زیر را مطالعه کنید: